Một số hành vi bình thường ở trẻ 1‑3 tuổi đôi khi lại khiến bố mẹ lo lắng, hoang mang. Bé hét to, nói "không" liên tục, giận dỗi hay đòi làm mọi thứ một mình — tất cả những điều này có thể trông “lạ lùng”, nhưng thực ra lại rất phổ biến.
Hiểu đúng các dấu hiệu phát triển ở giai đoạn này sẽ giúp cha mẹ yên tâm hơn, tránh phản ứng thái quá và biết cách đồng hành cùng con một cách tích cực. Cùng SiHu Baby shop tìm hiểu trong bài viết này nhé.
1. Vì sao cần hiểu đúng hành vi bình thường ở trẻ nhỏ?
Trẻ nhỏ không “bướng” hay “khó bảo” như nhiều người vẫn nghĩ — chỉ là con đang phát triển đúng theo nhịp độ của riêng mình. Việc hiểu rõ những hành vi bình thường sẽ giúp bố mẹ:- Bớt lo lắng và căng thẳng: Không phải hành vi nào “khác thường” cũng là dấu hiệu xấu. Biết điều gì là bình thường giúp bố mẹ an tâm hơn.
- Ứng xử phù hợp hơn với con: Thay vì quát mắng hay ngăn cản, cha mẹ sẽ biết cách hướng dẫn nhẹ nhàng và tích cực hơn.
- Xây dựng sự gắn kết: Khi cha mẹ hiểu và tôn trọng nhịp phát triển riêng của trẻ, mối quan hệ trở nên gắn bó và yêu thương hơn.
- Biết khi nào nên can thiệp: Phân biệt được điều gì là “bình thường” và điều gì “cần lưu ý” giúp bố mẹ chủ động theo dõi và nhờ đến sự hỗ trợ chuyên môn khi thật sự cần thiết.
2. 8 hành vi bình thường ở trẻ 1–3 tuổi mà bố mẹ không nên quá lo
Ở độ tuổi này, trẻ đang học cách khám phá thế giới và thể hiện bản thân. Dưới đây là những hành vi rất phổ biến — dù đôi khi khiến bố mẹ “nổi giận” — nhưng thực chất lại là một phần rất bình thường trong quá trình phát triển:2.1. Trẻ chưa biết đi ở 18 tháng tuổi
Nhiều bố mẹ bắt đầu lo lắng khi thấy con của bạn bè đã chạy nhảy từ sớm, trong khi bé nhà mình vẫn chưa bước đi vững.Tuy nhiên, việc trẻ chậm đi hơn “trung bình” không có nghĩa là bất thường. Quan trọng là nhìn vào tổng thể sự phát triển vận động của con.
- Mỗi bé có tốc độ phát triển riêng, có bé biết đi lúc 12 tháng, bé khác thì 16–18 tháng mới vững.
- Nếu bé chưa đi nhưng vẫn bò tốt, đứng vững khi bám, hoặc chuyển đồ từ tay này sang tay kia linh hoạt thì chưa đáng lo.
- Nguy cơ cần theo dõi là khi bé gần 18 tháng nhưng không chịu đứng, chân yếu, hoặc không có phản ứng vận động phù hợp.
2.2. Trẻ nói “không” liên tục
Giai đoạn từ 18 tháng đến 3 tuổi, bạn sẽ nghe từ “không” vang lên như một bản nhạc nền trong nhà. Điều này có thể khiến nhiều cha mẹ cảm thấy con mình bướng bỉnh, “không nghe lời”.Nhưng thực ra, việc trẻ nói “không” thường xuyên là hoàn toàn bình thường, thậm chí còn là dấu hiệu tích cực.
- Trẻ bắt đầu nhận thức rằng mình là một “cá thể độc lập” và muốn thử khả năng kiểm soát môi trường xung quanh.
- Nói “không” là cách đơn giản nhất để khẳng định cái tôi – dù bé chưa thật sự hiểu rõ mình muốn gì.
- Thay vì ép buộc, cha mẹ nên tôn trọng cảm xúc của con và tìm cách giao tiếp khéo léo hơn.
2.3. Trẻ hét lên hoặc la hét thường xuyên
Tiếng hét bất chợt của trẻ có thể khiến bố mẹ giật mình — nhất là ở nơi công cộng. Nhưng thực tế, la hét là một cách giao tiếp rất phổ biến ở trẻ 1–3 tuổi, khi con chưa thể diễn đạt cảm xúc bằng lời nói trọn vẹn.- Trẻ hét khi quá vui, quá buồn, tức giận hoặc đơn giản là muốn gây sự chú ý.
- Ở tuổi này, hệ thần kinh và khả năng kiểm soát cảm xúc của trẻ vẫn còn non nớt.
- La hét là cách bản năng để giải tỏa cảm xúc hoặc “thử” xem người lớn phản ứng ra sao.
2.4. Giận dỗi, ăn vạ giữa chốn đông người
Không ít lần, cha mẹ cảm thấy bối rối hoặc xấu hổ khi con lăn ra khóc giữa siêu thị, trung tâm thương mại hay bữa tiệc gia đình.Nhưng đừng vội gắn mác “trẻ hư” — ăn vạ (tantrum) là một phần phát triển cảm xúc rất bình thường ở trẻ 1–3 tuổi.
- Trẻ chưa biết cách kiểm soát cảm xúc, nên dễ “nổ tung” khi không được như ý.
- Ăn vạ là cách trẻ xả cảm xúc mạnh mẽ khi bị giới hạn, ví dụ: không được mua đồ chơi, phải rời công viên, bị nói “không”.
- Nếu cha mẹ xử lý không khéo (la mắng, doạ nạt…), trẻ có thể càng “nổi loạn” hơn hoặc học cách dùng ăn vạ để đạt mục đích.
2.5. Đánh, cắn bạn hoặc người thân
Chứng kiến con đánh hoặc cắn người khác, nhiều cha mẹ giật mình và cảm thấy “xấu hổ” hoặc lo lắng con mình có “vấn đề hành vi”.Nhưng trên thực tế, đánh và cắn là hành vi khá phổ biến ở trẻ chưa biết cách diễn đạt cảm xúc bằng lời.
- Trẻ nhỏ thường dùng cơ thể để giao tiếp, đặc biệt là khi không biết diễn tả sự tức giận, ghen tị, mệt mỏi hay thất vọng.
- Hành vi này thường xảy ra ở giai đoạn trước khi trẻ nói sõi hoặc trong lúc đang học giao tiếp.
- Quan trọng là cha mẹ không quát nạt hay gắn mác "hư" cho trẻ, mà cần giúp con hiểu: đánh/cắn làm người khác đau và đó không phải là cách giải quyết vấn đề.
2.6. Trẻ làm ngơ khi được gọi
Gọi mãi mà con không quay lại, không phản ứng gì — cha mẹ dễ nghĩ rằng bé “cứng đầu” hoặc lo lắng con gặp vấn đề về thính giác hay phát triển.Tuy nhiên, việc trẻ đôi khi không phản hồi khi được gọi là điều hoàn toàn bình thường ở giai đoạn 1–3 tuổi.
- Trẻ có thể đang quá tập trung vào món đồ chơi hoặc hoạt động nào đó và “lờ” đi mọi thứ xung quanh.
- Trẻ cũng chưa hiểu rõ các quy tắc giao tiếp như “khi ai đó gọi thì phải phản ứng lại ngay”.
- Chỉ khi hành vi này lặp đi lặp lại kèm theo các dấu hiệu bất thường khác (không giao tiếp mắt, không phản ứng với âm thanh lớn...) thì mới cần đánh giá chuyên sâu.
2.7. Trẻ nhất định đòi “tự làm”
"Để con tự làm!", "Con không cần mẹ giúp!" — những câu nói này có thể khiến bố mẹ thấy bất tiện khi đang vội, nhưng thực ra đó lại là dấu hiệu rất tích cực cho thấy trẻ đang phát triển tính tự lập.- Giai đoạn 1–3 tuổi, trẻ bắt đầu hình thành cảm giác “mình có thể tự làm được” và muốn kiểm soát mọi thứ.
- Việc khăng khăng tự mặc đồ, tự xúc ăn hay tự xếp đồ là cách trẻ thử nghiệm khả năng của bản thân và học hỏi qua hành động.
- Ngăn cản hoặc làm thay có thể khiến trẻ phụ thuộc, thiếu tự tin và dễ cáu gắt hơn.
2.8. Trẻ ngắt lời người lớn khi đang nói chuyện
Khi bạn đang nói chuyện và con bỗng chen ngang liên tục, nhiều người lớn sẽ cho rằng đó là “mất dạy” hay “thiếu lễ phép”.Tuy nhiên, trẻ 1–3 tuổi chưa thể hiểu rõ khái niệm “chờ đến lượt” trong giao tiếp, nên việc ngắt lời là điều rất bình thường.
- Trẻ thường muốn nói ra điều mình nghĩ ngay lập tức vì sợ... quên mất hoặc vì đang quá hào hứng.
- Ở tuổi này, khả năng tự kiểm soát còn yếu, nên trẻ khó “nén lại” cảm xúc hay lời nói.
- Thay vì la mắng, cha mẹ nên xem đây là cơ hội để dạy con cách giao tiếp đúng mực, thông qua ví dụ và kiên nhẫn.
3. Khi nào bố mẹ nên thực sự lo lắng?
Dù phần lớn hành vi “khó hiểu” ở trẻ 1–3 tuổi là hoàn toàn bình thường, nhưng vẫn có những dấu hiệu cần được quan sát kỹ và đánh giá sớm bởi bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia phát triển.- Trẻ không phản ứng với âm thanh, tên gọi hoặc ánh mắt sau 12–18 tháng tuổi.
- Không có bất kỳ nỗ lực giao tiếp nào, kể cả bằng cử chỉ như chỉ tay, lắc đầu, ôm, vẫy tay…
- Không bắt chước hành động đơn giản, không chơi đồ chơi theo cách thông thường (ví dụ: chỉ xoay bánh xe thay vì lăn xe).
- Không bộc lộ cảm xúc rõ ràng với người thân quen, không có nhu cầu tương tác xã hội.
- Có hành vi lặp đi lặp lại cực đoan, tự gây tổn thương hoặc hoàn toàn không cải thiện sau thời gian dài hướng dẫn tích cực.
- Không đạt các mốc vận động thô như đứng vững, đi, nhảy… dù đã qua mốc tuổi cơ bản.
4. Lời khuyên dành cho bố mẹ
Làm cha mẹ chưa bao giờ là dễ — đặc biệt khi phải đối mặt với những hành vi "khó hiểu" ở trẻ nhỏ mỗi ngày.Nhưng hãy nhớ rằng: con đang học cách trở thành chính mình, còn bố mẹ thì đang học cách trở thành “người bạn đồng hành” đầu tiên trong cuộc đời con.
Dưới đây là một vài lời khuyên nhỏ giúp hành trình này nhẹ nhàng hơn:
Hành vi bình thường ở trẻ 1–3 tuổi có thể khiến bố mẹ bối rối, thậm chí mệt mỏi. Nhưng khi hiểu rằng con đang phát triển theo cách riêng của mình, bạn sẽ bớt lo lắng, bớt căng thẳng và thêm nhiều khoảnh khắc kết nối ngọt ngào cùng con.
👉 Hãy chia sẻ bài viết này cho những người bạn đang nuôi con nhỏ như bạn — vì mỗi người mẹ, người cha đều xứng đáng được yên tâm và đồng hành với con bằng sự thấu hiểu.
💛 SiHu Baby chúc bạn luôn vững vàng, dịu dàng và đầy kiên nhẫn trên hành trình làm cha mẹ. Chúng mình ở đây để cùng bạn nuôi con bằng yêu thương – từng ngày, từng giai đoạn!
Dưới đây là một vài lời khuyên nhỏ giúp hành trình này nhẹ nhàng hơn:
- Đừng vội so sánh con với trẻ khác — mỗi bé là một cá thể độc lập, có nhịp phát triển riêng.
- Quan sát thay vì phán đoán, đặc biệt khi con phản ứng mạnh mẽ hay cư xử "khác thường".
- Phản ứng bằng sự bình tĩnh, vì trẻ nhỏ luôn học từ thái độ của người lớn trước khi học từ lời nói.
- Tạo không gian an toàn về cảm xúc, nơi con có thể giận, buồn, vui, tò mò… mà không sợ bị chê trách.
- Ghi chú hành vi lặp lại đáng lo, để theo dõi tiến trình hoặc tham khảo bác sĩ khi cần.
- Luôn dành lời động viên cho cả con và chính mình, vì không ai là cha mẹ hoàn hảo – nhưng sự kiên nhẫn và yêu thương luôn là nền tảng đủ đầy nhất.
6. Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Trẻ 18 tháng chưa biết đi có đáng lo không?- Không hẳn. Nếu bé vẫn bò, đứng, bám vịn và phản ứng linh hoạt, bạn có thể tiếp tục theo dõi. Nhưng nếu chân yếu, không có phản xạ vận động thì nên khám bác sĩ.
- Không. Đây là giai đoạn trẻ khẳng định bản thân và học cách đưa ra lựa chọn. Hãy hướng dẫn bé giao tiếp tích cực thay vì ép buộc.
- Không nhất thiết. Đây là cách trẻ thể hiện cảm xúc khi chưa biết nói rõ. Chỉ cần theo dõi nếu hành vi kéo dài, lặp lại quá mức.
- Phần lớn là do trẻ chưa biết cách diễn đạt cảm xúc. Hướng dẫn nhẹ nhàng và kiên trì sẽ giúp cải thiện theo thời gian.
- Nếu con không tương tác mắt, không phản ứng với âm thanh, không nói hoặc không chơi như trẻ cùng tuổi — hãy chủ động tham khảo ý kiến bác sĩ sớm.
Hành vi bình thường ở trẻ 1–3 tuổi có thể khiến bố mẹ bối rối, thậm chí mệt mỏi. Nhưng khi hiểu rằng con đang phát triển theo cách riêng của mình, bạn sẽ bớt lo lắng, bớt căng thẳng và thêm nhiều khoảnh khắc kết nối ngọt ngào cùng con.
👉 Hãy chia sẻ bài viết này cho những người bạn đang nuôi con nhỏ như bạn — vì mỗi người mẹ, người cha đều xứng đáng được yên tâm và đồng hành với con bằng sự thấu hiểu.
💛 SiHu Baby chúc bạn luôn vững vàng, dịu dàng và đầy kiên nhẫn trên hành trình làm cha mẹ. Chúng mình ở đây để cùng bạn nuôi con bằng yêu thương – từng ngày, từng giai đoạn!
